Οι κάτοικοι των παραμεθόριων περιοχών της Ρωσίας είναι ανήσυχοι. Ύστερα από τα πυρά που δέχτηκε το τελωνείο του Νοβοσάχτινσκ, στο δρόμο μπορούσε να διακρίνει κανείς μια μεγάλη ουρά από αυτοκίνητα γεμάτα πακεταρισμένα πράγματα. Πολλοί από τους κατοίκους των παραμεθόριων ρωσικών συνοικισμών με τα νεύρα τεντωμένα εγκαταλείπουν τα σπίτια τους και κατευθύνονται προς το Ροστόφ και ακόμη πιο μακριά, στην περιοχή του Κρασνοντάρ.
Η κάτοικος του Νοβοσάχτινσκ, Νατάλια Πετσέναγια, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Στείλαμε τα παιδιά στην πεθερά, και ευτυχώς που είναι τώρα περίοδος των διακοπών. Εγώ με τον σύζυγο επιστρέψαμε, καθώς αποφασίσαμε να πουλήσουμε το σπίτι μας. Οι τιμές όμως έχουν πέσει. Την ειρηνική περίοδο κόστιζε 60 χιλ. δολάρια, αλλά τώρα μας προσφέρουν 30 χιλ. Να σημειωθεί, ότι το σπίτι των γειτόνων μας το αγόρασαν Ουκρανοί. Ίσως να σταθούμε κι εμείς τυχεροί. Από την άλλη όμως, τι μπορούμε να αγοράσουμε σε αντικατάσταση; Τις μεγάλες πόλεις τα προβλήματα αυτά δεν τις έχουν αγγίξει και εκεί οι τιμές των ακινήτων είναι σταθερές».
Οι ντόπιοι τρόμαξαν ιδιαίτερα όταν στο σημείο ελέγχου στο Νοβοσάχτινσκ έπεσαν ουκρανικές οβίδες. Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία, εκεί εξερράγη τουλάχιστον ένα βλήμα όλμου. Όπως ανέφερε στη RBTH ο Βασίλι Μαλάγεφ, επίσημος εκπρόσωπος της διεύθυνσης φύλαξης των συνόρων, της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσίας (FSB), τη στιγμή της έκρηξης στο τελωνείο βρισκόταν το προσωπικό που εκτελούσε τη βάρδια του, αλλά θύματα ή τραυματισμοί δεν υπήρξαν και οι υπάλληλοι μεταφέρθηκαν σε ασφαλές μέρος. Στη λωρίδα κυκλοφορίας επιβατικών αυτοκινήτων σχηματίστηκε ένας κρατήρας διαμέτρου περίπου ενάμιση μέτρου και βάθους πάνω από 30 εκατοστά. Στο σημείο ελέγχου είναι πιθανό να υπάρχουν και βλήματα που δεν έχουν εκραγεί. Επί τόπου μετέβησαν εκπρόσωποι της Ανακριτικής Επιτροπής της Ρωσίας και πυροτεχνουργοί.
Ο Μαλάγεφ δήλωσε ότι στη διάρκεια των ερευνών, από τη γειτονική ουκρανική περιοχή ακούγονταν πυροβολισμοί, πιθανότατα από πυροβόλα τεθωρακισμένων, καθώς και πολυβόλα μεγάλου διαμετρήματος. Για την ασφάλεια των συνοριακών φρουρών, μοιράστηκαν σε αυτούς κράνη και αλεξίσφαιρα γιλέκα. Από τη διεύθυνση του Νότιου τελωνειακού τομέα διευκρινίστηκε ότι από τα θραύσματα υπέστη ζημιές το κτίριο στάθμευσης όπου περνούν από τελωνειακό έλεγχο οι επιβάτες των λεωφορείων, καθώς και ένας από τους τερματικούς σταθμούς όπου πραγματοποιούνται οι διατυπώσεις των φορτηγών οχημάτων.
Φοβούνται και φεύγουν
Το ρωσικό σημείο ελέγχου στο Νοβοσάχτινσκ συνορεύει με το αντίστοιχο ουκρανικό Ντολζάνσκ. Ενάμιση χιλιόμετρο από τα σύνορα βρίσκεται η περιοχή αγροτικής εκμετάλλευσης Κομιντέρν. Οι κάτοικοί του έχουν γίνει ήδη δυο φορές αυτόπτες μάρτυρες τρομακτικών γεγονότων. Πανικός για την ώρα δεν υπάρχει, αλλά αρκετοί παραδέχονται ότι φοβούνται πολύ. Όταν στο τέλος Ιουνίου έφτασαν μέσα στο ρωσικό έδαφος θραύσματα βλημάτων, 80 άτομα εκκενώθηκαν στις πλησιέστερες εγκαταστάσεις του Υπουργείου Εκτάκτων Καταστάσεων. Τότε, στη διάρκεια μιας μάχης μεταξύ του ουκρανικού στρατού και των αυτονομιστών στο σημείο ελέγχου του Ντολζάνσκ τραυματίστηκε ένας υπάλληλος του ρωσικού τελωνείου ενώ υπέστησαν φθορές και μερικά κτίρια του τελωνείου.
Καθόλου ήσυχη δεν είναι η κατάσταση και σε άλλα συνοριακά φυλάκια. Στις 28 Ιουνίου στο Γκούκοβο μια οβίδα κατέστρεψε κτίριο του σημείου ελέγχου, ενώ άλλες δύο εξερράγησαν σε περιοχή με καλλιέργειες. Η υπηρεσία Τύπου της διεύθυνσης του Νότιου τελωνειακού τομέα αναφέρει ότι στο έδαφος της Ουκρανίας, σε άμεση εγγύτητα από τις τελωνειακές εγκαταστάσεις, ακούγονται εκρήξεις. Ωστόσο, στις 4 Ιουλίου, στις 10:00, η διεύθυνση πληροφόρησε ότι στην περιοχή ευθύνης της οι τελωνειακές αρχές λειτουργούν κανονικά.
Γενικά, η κατάσταση στα σύνορα παραμένει δύσκολη, καθώς στο ουκρανικό έδαφος και πάρα πολύ κοντά από τα τελωνειακά σημεία ελέγχου ακούγονται ανταλλαγές πυρών. Το προσωπικό του τελωνείου που βρέθηκε υπό τα πυρά το βράδυ της 3ης Ιουλίου, κατάφερε να επιστρέψει στις θέσεις εργασίας του. Αν και οι εγκαταστάσεις του τελωνείου έχουν υποστεί σημαντικές ζημιές.
Χιλιάδες Ουκρανοί πρόσφυγες
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ρωσικού υπουργείου Εκτάκτων Καταστάσεων, το κύμα των Ουκρανών που εγκαταλείπουν τις εμπόλεμες περιοχές έχει ξεπεράσει ήδη τις 18 χιλιάδες. Βάσει των επίσημων στοιχείων της διοίκησης της περιφέρειας Ροστόφ, σε αυτή έχουν καταμετρηθεί περισσότεροι από 21 χιλιάδες ουκρανοί πρόσφυγες. Από τα σημαία προσωρινής εγκατάστασης, στη συνέχεια αυτοί προωθούνται και εγκαθίστανται σε ξενοδοχεία, παιδικές κατασκηνώσεις και αναπαυτήρια. Μερικούς από τους πρόσφυγες φιλοξενούν στα σπίτια τους κάτοικοι της περιοχής.
Για παράδειγμα, ο επιχειρηματίας του Ροστόφ, Ίγκορ Γκρέκοφ, παραχώρησε για τις ανάγκες Ουκρανών με τα παιδιά τους το προσωπικό του τριώροφο σπίτι. Αυτό έγινε στέγη για 41 άτομα, εκ των οποίων τα 29 είναι παιδιά. Ο ιδιοκτήτης κέντρου αναψυχής στην πόλη Τσιμλιάνσκ, Ντμίτρι Γιουσκόβσκι, αντί για παραθεριστές, φιλοξενεί σχεδόν 300 Ουκρανούς. Δεν τους παραχώρησε μόνο στέγη, αλλά ανέλαβε και τα έξοδα για τη συντήρησή τους. «Αυτό μου υπαγορεύει η συνείδησή μου. Είμαι ευτυχισμένος όταν τα παιδιά γελούν», αναφέρει ο Ντμίτρι.
Πολλοί Ουκρανοί πολίτες που διήλθαν τα σύνορα έχουν συγγενείς στη Ρωσία, στους οποίους και πηγαίνουν. Γι’ αυτό και δεν καταχωρούνται στα σημεία ελέγχου, ελπίζοντας ότι αργότερα θα επιστρέψουν στα σπίτια τους. Αυτοί μπορούν να θεωρηθούν ως επισκέπτες, οι οποίοι και σε καιρό ειρήνης έρχονταν στη Ρωσία. Αν και είναι σαφές, πως και αυτή η κατηγορία πολιτών φεύγει εξαιτίας του πολέμου. Επομένως, η επίσημη στατιστική των προσφύγων θα πρέπει να πολλαπλασιαστεί τουλάχιστον επί τρία, δηλώνει με βεβαιότητα ο Περιφερειάρχης του Ροστόφ, Βασίλι Γκόλουμπεφ.
Μεταξύ των προσφύγων υπάρχει και μια οικογένεια με 13 παιδία, η οποία μάλιστα περιμένει και το 14ο. Το αξιοσημείωτο είναι ότι τους φιλοξενούν ρώσοι συγγενείς τους, οι οποίοι είναι και αυτοί πολύτεκνοι. «Πήραμε μαζί μας τα πιο απαραίτητα», αναφέρει ο αρχηγός της οικογένειας, Αλεξάντρ. «Άλλωστε, που να πάμε; Στην Ουκρανία είναι πολύ επικίνδυνα, οι δρόμοι είναι κλειστοί, οι εχθροπραξίες δεν λενε να σταματήσουν. Αποφασίσαμε να μην διακινδυνεύσουμε και παρακαλέσαμε τους συγγενείς μας στη Ρωσία. Ευτυχώς που διαθέτουμε ένα μίνι βαν. Με αυτό διήλθαμε το ουκρανικό σημείο ελέγχου Ιζβάρινο και κατά τις 10:00 το βράδυ φτάσαμε στον προορισμό μας. Το τελωνείο δεν λειτουργούσε και αρχίσαμε να παρακαλούμε τους τελωνειακούς να μας αφήσουν. Είδαν πόσα παιδιά έχουμε και έδωσαν την άδεια».
Η Ρωσία Τώρα