του Τζορτζ Φρίντμαν*
Μετά από αυτό που η Ρωσία εξέλαβε ως μια αμερικανική προσπάθεια να τη βλάψει, η Μόσχα επανήλθε σε μια στρατηγική επαναβεβαίωσης της σφαίρας επιρροής της στις περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Η μεγάλη υποχώρηση της ρωσικής ισχύος σταμάτησε στην Ουκρανία. Για την επόμενη γενιά, μέχρι περίπου το 2020, πρωταρχικό μέλημα της Ρωσίας θα είναι η ανακατασκευή του ρωσικού κράτους και η ενδυνάμωση της ρωσικής ισχύος στην περιοχή.
Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το ότι η γεωπολιτική μετατόπιση συμπίπτει με μια οικονομική μετατόπιση. Ο Βλ. Πούτιν βλέπει τη Ρωσία λιγότερο ως βιομηχανική δύναμη και περισσότερο ως εξαγωγέα πρώτων υλών, με πιο σημαντική την εξαγωγή ενέργειας (φυσικού αερίου). Μετατρέπει τη Ρωσία από μια εξαθλιωμένη, κατεστραμμένη χώρα σε μια φτωχή, αλλά παραγωγική χώρα. Της δίνει και τα εργαλεία με τα οποία θα εκφοβίσει την Ευρώπη: τη βαλβίδα ενός αγωγού φυσικού αερίου.
Αλλά το πραγματικό σημείο καμπής, κατά πάσα πιθανότητα, θα είναι στα δυτικά σύνορα της Ρωσίας. Η Λευκορωσία θα ευθυγραμμιστεί με τη Ρωσία. Από όλες τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, η Λευκορωσία έκανε τις λιγότερες οικονομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις και ενδιαφέρεται περισσότερο από κάθε άλλη να ξαναδημιουργήσει κάτι που θα μπορούσε να διαδεχθεί τη Σοβιετική Ένωση. Αν συνδεθεί με κάποιον τρόπο με τη Ρωσία, η Λευκορωσία θα επαναφέρει τη ρωσική ισχύ πίσω στα σύνορα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Από τις χώρες της Βαλτικής νότια προς τα ρουμανικά σύνορα, υπάρχει μια περιοχή όπου τα σύνορα είναι ιστορικά αβέβαια και οι συγκρούσεις συχνές. Στα βόρεια, υπάρχει μια μακριά, στενή πεδιάδα, που εκτείνεται από τα Πυρηναία ώς την Αγία Πετρούπολη. Εκεί δόθηκαν οι μεγαλύτερες μάχες της Ευρώπης. Αυτός είναι ο δρόμος που πήραν ο Ναπολέων και ο Χίτλερ για να εισβάλουν στη Ρωσία. Υπάρχουν μερικά φυσικά εμπόδια. Ως εκ τούτου, οι Ρώσοι πρέπει να σπρώξουν τα σύνορά τους όσο το δυνατόν πιο δυτικά για να δημιουργήσουν μια ζώνη ασφαλείας. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έφτασαν ώς το κέντρο της Γερμανίας έτσι. Σήμερα, έχουν υποχωρήσει προς τα ανατολικά. Θα πρέπει να επιστρέψουν και να προχωρήσουν όσο το δυνατόν δυτικότερα. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη της Βαλτικής και η Πολωνία αποτελούν, όπως και πριν, προβλήματα που η Ρωσία θα πρέπει να λύσει.
Ο καθορισμός των ορίων της ρωσικής επιρροής θα είναι αμφιλεγόμενος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες -και οι χώρες μέσα στην παλιά σοβιετική σφαίρα- δεν θα θέλουν η Ρωσία να πάει πολύ μακριά.
Η Ρωσία δεν θα γίνει μια παγκόσμια δύναμη μέσα στην επόμενη δεκαετία, αλλά δεν έχει άλλη επιλογή από το να γίνει μια σημαντική περιφερειακή δύναμη. Και αυτό σημαίνει ότι θα έρθει σε σύγκρουση με την Ευρώπη. Το ρωσοευρωπαϊκό σύνορο παραμένει σημείο καμπής.
Είναι παράλογο να μιλάμε για την Ευρώπη σαν να πρόκειται για μία οντότητα. Δεν είναι, παρά την ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρώπη αποτελείται από μια σειρά κυρίαρχων και αμφιλεγόμενων κρατών - μελών.
Συνοψίζοντας, η μεταψυχροπολεμική Ευρώπη είναι σε φάση χάους. Η Ρωσία είναι η άμεση στρατηγική απειλή για την Ευρώπη. Η Ρωσία δεν ενδιαφέρεται να κατακτήσει την Ευρώπη, αλλά να επαναβεβαιώσει τον έλεγχό της επί της πρώην ΕΣΣΔ. Από ρωσικής άποψης, είναι και μια λογική προσπάθεια να καθιερωθεί κάποια ελάχιστη σφαίρα επιρροής και κυρίως ένα αμυντικό μέτρο.
Προφανώς, οι Ανατολικοευρωπαίοι θέλουν να εμποδίσουν μια ανάκαμψη της Ρωσίας. Το πραγματικό ερώτημα είναι τι θα κάνει η υπόλοιπη Ευρώπη και κυρίως η Γερμανία. Οι Γερμανοί διαθέτουν την ευχέρεια έχοντας μια ζώνη ασφαλείας να τους χωρίζει από τους Ρώσους, να συγκεντρωθούν στα δικά τους οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Ακόμη, η κληρονομιά του ΔΠΠ βαραίνει τους Γερμανούς. Δεν θα θέλουν να δράσουν μόνοι αλλά στο πλαίσιο μιας ενοποιημένης Ευρώπης.
Η Ρωσία είναι το ανατολικό κομμάτι της Ευρώπης και έχει συγκρούστει με την υπόλοιπη Ευρώπη σε πολλές περιπτώσεις. Ιστορικά, όμως, οι Ευρωπαίοι που έχουν εισβάλει στη Ρωσία είχαν καταστροφικό τέλος. Όταν δεν ηττούνται από τους Ρώσους, είναι τόσο εξαντλημένοι που ηττούνται από κάποιον άλλο. Η Ρωσία πιέζει κατά καιρούς την εξουσία της προς δυσμάς, απειλώντας την Ευρώπη με τις ρωσικές μάζες. Άλλες φορές, είναι παθητική και αφήνει να την εκμεταλλεύονται. Εν ευθέτω χρόνω, όμως, πληρώνουν όσοι την υποτιμούν.
(Απόσπασμα από ανάλυση του αρθρογράφου)
αυγή
Μετά από αυτό που η Ρωσία εξέλαβε ως μια αμερικανική προσπάθεια να τη βλάψει, η Μόσχα επανήλθε σε μια στρατηγική επαναβεβαίωσης της σφαίρας επιρροής της στις περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Η μεγάλη υποχώρηση της ρωσικής ισχύος σταμάτησε στην Ουκρανία. Για την επόμενη γενιά, μέχρι περίπου το 2020, πρωταρχικό μέλημα της Ρωσίας θα είναι η ανακατασκευή του ρωσικού κράτους και η ενδυνάμωση της ρωσικής ισχύος στην περιοχή.Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το ότι η γεωπολιτική μετατόπιση συμπίπτει με μια οικονομική μετατόπιση. Ο Βλ. Πούτιν βλέπει τη Ρωσία λιγότερο ως βιομηχανική δύναμη και περισσότερο ως εξαγωγέα πρώτων υλών, με πιο σημαντική την εξαγωγή ενέργειας (φυσικού αερίου). Μετατρέπει τη Ρωσία από μια εξαθλιωμένη, κατεστραμμένη χώρα σε μια φτωχή, αλλά παραγωγική χώρα. Της δίνει και τα εργαλεία με τα οποία θα εκφοβίσει την Ευρώπη: τη βαλβίδα ενός αγωγού φυσικού αερίου.
Αλλά το πραγματικό σημείο καμπής, κατά πάσα πιθανότητα, θα είναι στα δυτικά σύνορα της Ρωσίας. Η Λευκορωσία θα ευθυγραμμιστεί με τη Ρωσία. Από όλες τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, η Λευκορωσία έκανε τις λιγότερες οικονομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις και ενδιαφέρεται περισσότερο από κάθε άλλη να ξαναδημιουργήσει κάτι που θα μπορούσε να διαδεχθεί τη Σοβιετική Ένωση. Αν συνδεθεί με κάποιον τρόπο με τη Ρωσία, η Λευκορωσία θα επαναφέρει τη ρωσική ισχύ πίσω στα σύνορα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Από τις χώρες της Βαλτικής νότια προς τα ρουμανικά σύνορα, υπάρχει μια περιοχή όπου τα σύνορα είναι ιστορικά αβέβαια και οι συγκρούσεις συχνές. Στα βόρεια, υπάρχει μια μακριά, στενή πεδιάδα, που εκτείνεται από τα Πυρηναία ώς την Αγία Πετρούπολη. Εκεί δόθηκαν οι μεγαλύτερες μάχες της Ευρώπης. Αυτός είναι ο δρόμος που πήραν ο Ναπολέων και ο Χίτλερ για να εισβάλουν στη Ρωσία. Υπάρχουν μερικά φυσικά εμπόδια. Ως εκ τούτου, οι Ρώσοι πρέπει να σπρώξουν τα σύνορά τους όσο το δυνατόν πιο δυτικά για να δημιουργήσουν μια ζώνη ασφαλείας. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έφτασαν ώς το κέντρο της Γερμανίας έτσι. Σήμερα, έχουν υποχωρήσει προς τα ανατολικά. Θα πρέπει να επιστρέψουν και να προχωρήσουν όσο το δυνατόν δυτικότερα. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη της Βαλτικής και η Πολωνία αποτελούν, όπως και πριν, προβλήματα που η Ρωσία θα πρέπει να λύσει.
Ο καθορισμός των ορίων της ρωσικής επιρροής θα είναι αμφιλεγόμενος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες -και οι χώρες μέσα στην παλιά σοβιετική σφαίρα- δεν θα θέλουν η Ρωσία να πάει πολύ μακριά.
Η Ρωσία δεν θα γίνει μια παγκόσμια δύναμη μέσα στην επόμενη δεκαετία, αλλά δεν έχει άλλη επιλογή από το να γίνει μια σημαντική περιφερειακή δύναμη. Και αυτό σημαίνει ότι θα έρθει σε σύγκρουση με την Ευρώπη. Το ρωσοευρωπαϊκό σύνορο παραμένει σημείο καμπής.
Είναι παράλογο να μιλάμε για την Ευρώπη σαν να πρόκειται για μία οντότητα. Δεν είναι, παρά την ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρώπη αποτελείται από μια σειρά κυρίαρχων και αμφιλεγόμενων κρατών - μελών.
Συνοψίζοντας, η μεταψυχροπολεμική Ευρώπη είναι σε φάση χάους. Η Ρωσία είναι η άμεση στρατηγική απειλή για την Ευρώπη. Η Ρωσία δεν ενδιαφέρεται να κατακτήσει την Ευρώπη, αλλά να επαναβεβαιώσει τον έλεγχό της επί της πρώην ΕΣΣΔ. Από ρωσικής άποψης, είναι και μια λογική προσπάθεια να καθιερωθεί κάποια ελάχιστη σφαίρα επιρροής και κυρίως ένα αμυντικό μέτρο.
Προφανώς, οι Ανατολικοευρωπαίοι θέλουν να εμποδίσουν μια ανάκαμψη της Ρωσίας. Το πραγματικό ερώτημα είναι τι θα κάνει η υπόλοιπη Ευρώπη και κυρίως η Γερμανία. Οι Γερμανοί διαθέτουν την ευχέρεια έχοντας μια ζώνη ασφαλείας να τους χωρίζει από τους Ρώσους, να συγκεντρωθούν στα δικά τους οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Ακόμη, η κληρονομιά του ΔΠΠ βαραίνει τους Γερμανούς. Δεν θα θέλουν να δράσουν μόνοι αλλά στο πλαίσιο μιας ενοποιημένης Ευρώπης.
Η Ρωσία είναι το ανατολικό κομμάτι της Ευρώπης και έχει συγκρούστει με την υπόλοιπη Ευρώπη σε πολλές περιπτώσεις. Ιστορικά, όμως, οι Ευρωπαίοι που έχουν εισβάλει στη Ρωσία είχαν καταστροφικό τέλος. Όταν δεν ηττούνται από τους Ρώσους, είναι τόσο εξαντλημένοι που ηττούνται από κάποιον άλλο. Η Ρωσία πιέζει κατά καιρούς την εξουσία της προς δυσμάς, απειλώντας την Ευρώπη με τις ρωσικές μάζες. Άλλες φορές, είναι παθητική και αφήνει να την εκμεταλλεύονται. Εν ευθέτω χρόνω, όμως, πληρώνουν όσοι την υποτιμούν.
(Απόσπασμα από ανάλυση του αρθρογράφου)
αυγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.